
โรงเรียนพะเยาพิทยาคม ตั้งขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2479 โดยอาศัยเรียนรวมกับโรงเรียนเทศบาล 1 (พะเยาประชานุกุล) ใช้ชื่อว่าโรงเรียนพะเยา “พะเยาพิทยาคม” ปีพุทธศักราช 2482 กระทรวงศึกษาธิการได้จัดสรรงบประมาณ 5,000.00 บาท (ห้าพันบาทถ้วน) เพื่อสร้างอาคารเรียนที่ตำบลประตูชัย ซึ่งเป็นที่ตั้งปัจจุบัน ได้เปิดดำเนินการสอนเมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ 2482
ในปีพุทธศักราช 2484 ประชาชนชาวพะเยา ได้ร่วมมือกันสร้างอาคารเรียนขึ้นมาอีกหนึ่งหลัง แต่การก่อสร้างต้องหยุดชะงักไปเพราะเกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อสงครามสงบลง ก็ดำเนินการก่อสร้างต่อจนแล้วเสร็จเมื่อปีพุทธศักราช 2488
โรงเรียนได้เปิดสอนถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ตั้งแต่ปีการศึกษา 2494 ในปีเดียวกันนี้ประชาชนชาวพะเยา ได้บริจาคเงินสร้างโรงอาหาร ถังเก็บน้ำ และโรงเก็บรถจักรยานของนักเรียน นอกจากนี้ยังมี ผู้อุปการคุณได้สร้างโรงพลศึกษา อุทิศส่วนกุศลให้แก่ เจ้าแม่ไหว ศีติสาร อีกหนึ่งหลัง
ต่อมาปีพุทธศักราช 2501 ผู้ปกครองนักเรียนได้บริจาคเงินสร้างอาคารห้องสมุดให้อีกหนึ่งหลังและได้รับ งบประมาณจากกระทรวงศึกษาธิการอีก 40,000.00 บาท (สี่หมื่นบาทถ้วน) เพื่อซ่อมแซมอาคารเรียนที่ถูกพายุพัดเสียหายและทางราชการได้แยกนักเรียนหญิง ให้ไปเรียนที่โรงเรียนสตรีพะเยา ครั้นเมื่อวันที่ 21 กันยายน 2501 นายมนู ยอดปัญญา ครูใหญ่ได้ถึงแก่กรรม กระทรวงศึกษาธิการจึงแต่งตั้ง นายสวัสดิ์ อดุลย์พงษ์ มาดำรงตำแหน่งครูใหญ่เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2501
ต่อมาเมื่อวันที่ 13 เมษายน 2513 กระทรวงศึกษาธิการได้ประกาศยุบให้โรงเรียนสตรีพะเยารวมกับโรงเรียนพะเยา “พะเยาพิทยาคม” แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น “โรงเรียนพะเยาพิทยาคม”
เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม 2513 ทางราชการได้แต่งตั้ง นางบุญรัตน์ โรจนศักดิ์ ให้มาดำรงตำแหน่งอาจารย์ใหญ่ แทนนายสวัสดิ์ อดุลย์พงษ์ ซึ่งลาออกจากราชการไป
เมื่อปีการศึกษา 2521 โรงเรียนได้รับคัดเลือกเข้าโครงการพัฒนาโรงเรียนในส่วนภูมิภาค (ค.ม.ภ.ร.2) รุ่นที่ 4 อันดับที่ 50 โดยใช้หลักสูตรของสำนักงานโครงการศึกษาพิเศษ (ส.ค.ศ)กรมสามัญศึกษากระทรวงศึกษาธิการ
ปี พ.ศ.2542 โรงเรียนได้รับการคัดเลือกให้เข้าร่วมโครงการเงินกู้ธนาคารโลก โดยได้รับงบประมาณในการพัฒนาและปรับปรุงห้องเรียน และครุภัณฑ์ เพื่อการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์
และภาษาอังกฤษ
ปี พ.ศ.2548 โรงเรียนได้รับคัดเลือกให้รับรางวัลพระราชทาน ประเภทโรงเรียนขนาดใหญ่
ปี พ.ศ.2549 โรงเรียนได้รับจัดสรรอาคาร 5 หลังใหม่ ใช้จัดการเรียนการสอนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ห้อง IT และห้องพักครูกลุ่มสาระภาษาไทย
ปีพ.ศ.2555 โรงเรียนได้ผ่านการประเมินเพื่อคงสภาพรางวัลพระราชทาน ประเภทโรงเรียนขนาดใหญ่
ปีพ.ศ.2556 โรงเรียนได้ผ่านการประเมินโรงเรียนเศรษฐกิจพอเพียง
ปีพ.ศ.2558 ห้องสมุดเฉลิมพระเกียรติกาญจนาภิเษก โรงเรียนพะเยาพิทยาคม ได้รับคัดเลือก
เป็นห้องสมุดดีเด่นประเภทห้องสมุดโรงเรียน จากสมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย และเข้ารับพระราชทาน
เกียรติบัตรจากพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ
ปีพ.ศ.2560 โรงเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินรางวัลคุณภาพแห่งสํานักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน (OBEC QA)
ปีพ.ศ.2561 โรงเรียนเริ่มดําเนินการสร้างสนามลู่วิ่งยางสังเคราะห์ โดยได้รับการสนับสนุน
จากสมาคมนักเรียนเก่าและสตรีพะเยา สมาคมผู้ปกครองและครู องค์การบริหารส่วนจังหวัดพะเยา
และทุกภาคส่วน นําโดย นายสถาพร จันทร์ผ่องศรี (ครูดิน) และนายสมบัติ จันทร์ผ่องศรี (ครูสมบัติ) จัดทํา
โครงการก้าวทุกก้าว เหงื่อทุกหยดสู่มาตุภูมิ สนามกีฬาเพื่อมวลชน
ปี พ.ศ.2562 สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณี
สิริพัชร มหาวัชราชธิดา เสด็จมาเป็นประธานในพิธีเปิดสนามกีฬาเพื่อมวลชน เมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ.2562
ปี พ.ศ.2562 โรงเรียนได้รับรางวัลพระราชทานประเภทสถานศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ ประจําปีการศึกษา 2562
จากกระทรวงศึกษาธิการ และเข้ารับรางวัลพระราชทานเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายนพ.ศ. 2563
ปี พ.ศ.2562 รางวัลเหรียญทองโครงการโรงเรียนสวย ภูมิทัศน์สดใส ปลอดภัย ไร้มลพิษ ระดับเขต
พื้นที่การศึกษา ประจําปีการศึกษา 2562
ปี พ.ศ.2562 โรงเรียนผ่านเกณฑ์การประเมิน “โรงเรียนสีเขียว ประจําปี 2562”
ปี พ.ศ.2563 โรงเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่
ปี พ.ศ.2564 โรงเรียนต้นแบบผู้จัดกระบวนการเรียนรู้ STEM EDUCATION ระดับยอดเยี่ยม
ปี พ.ศ.2564-2566 โรงเรียนได้รับรางวัล IQA AWARD ระดับยอดเยี่ยม ประเภทสถานศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ จากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ
ปัจจุบันผู้อํานวยการสถานศึกษา โรงเรียนพะเยาพิทยาคม คือ ว่าที่ร้อยตรีญาณบดินทร์ อินเตชะ
สถานที่ตั้งโรงเรียน

โรงเรียนพะเยาพิทยาคม ตั้งอยู่ ณ เลขที่ 97 ถนนประตูชัย อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
รหัสไปรษณีย์ 56000 โทรศัพท์ 0-5443-1275, 0-5443-1522 โทรสาร 0-5443-1522
สถานที่ตั้งซึ่งอยู่บริเวณภายในเมืองโบราณที่เรียกชื่อว่า เวียงน้ำเต้า หรือเวียงประตูชัย โดยมีแนวเขตดังนี้
ทิศเหนือ : เป็นประตูหน้า ติดถนนสาย พะเยา-ป่าแดด
ทิศตะวันออก : ติดคูเมืองเก่า
ทิศใต้ : ติดหมู่บ้านพักครูพะเยา และถนนสาธารณประโยชน์
ทิศตะวันตก : ติดถนนสายเอเชีย 1 ลำปาง-เชียงราย
พื้นที่โรงเรียน
โรงเรียนพะเยาพิทยาคม มีพื้นที่ทั้งหมด 53 ไร่ 391 ตารางวา โดยแบ่งเป็น
แปลงที่ 1 44 ไร่ 218 ตารางวา เป็นที่ตั้งของโรงเรียน
แปลงที่ 2 7 ไร่ 5 ตารางวา เป็นที่ตั้งหมู่บ้านพักครู
แปลงที่ 3 2 ไร่ 168 ตารางวา เป็นที่ตั้งหมู่บ้านพักครูเดิม และเคยเป็นที่ตั้งของสำนักงานสามัญศึกษาจังหวัดพะเยา
แผนผังแสดงบริเวณโรงเรียน


